Nowa szczepionka przeciwko HIV wzbudza emocje po pierwszych badaniach na ludziach, które wykazały 97% sukcesu w stymulowaniu rzadkiego zestawu komórek odpornościowych, które odgrywają kluczową rolę w walce z wirusem.
Nowa szczepionka to próbą zażegnania szybko mutującego ludzkiego wirusa niedoboru odporności, który w przeszłości wymykał się szczepionkom, ponieważ atakuje bezpośrednio część układu odpornościowego i dobrze omija inne mechanizmy obronne. Szczepionka opracowana przez naukowców z Scripps Research w San Diego i organizacji non-profit International AIDS Vaccine Initiative (IAVI) jest w fazie I badań klinicznych i została do tej pory przetestowana tylko na 48 osobach.
Jednak wyniki próby wywołały podekscytowanie, zwłaszcza że Scripps i IAVI będą teraz współpracować z Moderna w celu stworzenia wersji mRNA szczepionki – krok, który może prowadzić do szybszej dostępności szczepionki, według Scripps Research.
„Wraz z wieloma naszymi współpracownikami w zespole badawczym wykazaliśmy, że szczepionki można zaprojektować tak, aby stymulowały rzadkie komórki odpornościowe o określonych właściwościach, a ta ukierunkowana stymulacja może być bardzo skuteczna u ludzi” – powiedział William Schief, immunolog w Scripps, którego laboratorium prowadziło badania nad szczepionką, powiedział w oświadczeniu. „Wierzymy, że to podejście będzie kluczowe w tworzeniu szczepionki przeciwko HIV i być może ważne przy tworzeniu szczepionek przeciwko innym patogenom”.
Wymagająca szczepionka
Badania nad szczepionkami przeciwko HIV rozpoczęto w latach 80. XX wieku, niedługo po odkryciu wirusa wywołującego AIDS. Jednak postęp był powolny, tylko jedna kombinacja dwóch szczepionek – przetestowana w tajskim badaniu RV144 – wykazała efekt. Wyniki tego badania, opublikowane w 2009 roku, wykazały 31% redukcję infekcji dzięki kombinacji szczepionek. To zbyt mało, aby przedłożyć do zatwierdzenia przez organy regulacyjne, ale twórcy szczepionek nadal badają, co działa, a co nie działa w przypadku kombinacji. Dalsze badania sugerowały, że ta ograniczona ochrona zanikła po około roku.
Wirus jest trudnym celem szczepień, ponieważ jest ekspertem w unikaniu reakcji przeciwciał organizmu. Przeciwciała to białka, które są przygotowywane do rozpoznawania obcego najeźdźcy lub antygenu i natychmiast wiążą się z tym najeźdźcą, neutralizując go lub oznaczając go do zniszczenia przez inne komórki odpornościowe. Szczepionki działają poprzez wszczepienie martwego lub nieszkodliwego antygenu układowi odpornościowemu, umożliwiając rozwój przeciwciał bez zagrożenia chorobą. Ale ponieważ HIV mutuje szybko, aby uniknąć przeciwciał, nie opracowano jeszcze wysoce skutecznej szczepionki.
Nowe podejście koncentruje się na rzadkim zestawie przeciwciał zwanym zasadniczo neutralizującymi przeciwciałami. Te przeciwciała mogą wiązać się z białkami kolczastymi [spike protein] wirusa HIV, częścią wirusa, która nie różni się zbytnio między różnymi szczepami. Białko kolczaste jest kluczem, którego wirus używa, aby dostać się do komórek.
Problem polega na tym, że zasadniczo neutralizujące przeciwciała są wydzielane tylko przez garstkę – około 1 na 1 milion – komórek B układu odpornościowego, powiedział Schief. Komórki B to komórki wytwarzające przeciwciała.
„Aby uzyskać właściwą odpowiedź przeciwciał, musimy najpierw przygotować odpowiednie komórki B” – powiedział.
Nowe technologie dla nowych szczepionek
Nowe podejście jest ukierunkowane na ten konkretny zestaw komórek B za pomocą związku zawartego w szczepionce o nazwie eOD-GT8 60mer. We wczesnym badaniu bezpieczeństwa 48 zdrowych dorosłych ochotników otrzymało szczepionkę lub zastrzyk placebo. W badaniach nie sprawdzano bezpośrednio, czy szczepionka zapobiega zakażeniu wirusem HIV, ale zamiast tego sprawdzano, czy szczepionka jest bezpieczna i czy uczestnicy, którzy otrzymali zastrzyk, wytwarzali przeciwciała neutralizujące w większej ilości niż grupa porównawcza, która otrzymała placebo.
Wyniki prezentowane 3 lutego na wirtualnej konferencji International AIDS Society HIV Research for Prevention wykazały, że pożądane przeciwciała znaleziono u 97% uczestników, którzy otrzymali szczepionkę.
Przed potencjalną nową szczepionką przeciwko wirusowi HIV długa droga, w tym dalsze badania mające na celu sprawdzenie skuteczności i bezpieczeństwa w dużych grupach ludzi.
Źródło: Stephanie Pappas
History of HIV Vaccine Research
Vaccination with ALVAC and AIDSVAX to Prevent HIV-1 Infection in Thailand
Zdjęcie: Sergey Menis, IAVI
